I. Mở bài
“Đàn ghi-ta của Lorca” là một thi phẩm nổi bật của Thanh Thảo, được sáng tác năm 1979, in trong tập Khối vuông ru-bích (1985). Bài thơ không chỉ là khúc tưởng niệm nhà thơ Tây Ban Nha Federico Garcia Lorca mà còn là tiếng nói của nghệ thuật trước cái ác và sự tàn bạo. Tác phẩm thể hiện sâu sắc giá trị nhân văn và có dấu ấn nghệ thuật hiện đại đậm nét qua lối viết tượng trưng – siêu thực.
II. Giá trị nội dung
1. Tưởng niệm và tôn vinh Lorca – biểu tượng nghệ sĩ lý tưởng
Lorca là nghệ sĩ đấu tranh cho tự do, yêu cái đẹp, dám chống lại cường quyền.
Qua hình ảnh Lorca, Thanh Thảo bày tỏ sự trân trọng với người nghệ sĩ chân chính, không cúi đầu trước bạo lực.
2. Lên án cái ác và bạo lực phi nhân tính
Cái chết của Lorca là biểu tượng cho sự hủy diệt nghệ thuật và tự do.
Hình ảnh "tiếng đàn bị bắn tung tóe" là sự lên án mạnh mẽ hành vi giết hại nghệ sĩ, tiêu diệt ánh sáng văn minh.
3. Khẳng định sự bất tử của nghệ thuật chân chính
Dù Lorca bị giết, nhưng âm vang tiếng đàn vẫn còn đó, nghệ thuật vẫn vươn lên như “cỏ mọc hoang” – mãnh liệt và không thể dập tắt.
Thanh Thảo gửi gắm thông điệp: Cái đẹp, cái thật, cái thiện sẽ vượt qua cái ác và sống mãi trong lòng nhân loại.
III. Giá trị nghệ thuật
1. Thể thơ tự do, ngôn ngữ giàu nhạc tính
Câu thơ không gò bó niêm luật, biểu hiện tư tưởng giải phóng.
Ngôn từ hàm súc, cô đọng, âm hưởng vang vọng như tiếng đàn – phù hợp với nội dung tưởng niệm và nghệ thuật âm nhạc.
2. Bút pháp tượng trưng – siêu thực
Dùng hình ảnh ẩn dụ, tượng trưng cao độ: “tiếng đàn bọt nước”, “giọt nước mắt vầng trăng”, “lá bùa”, “xoáy nước”…
Những hình ảnh ấy gợi cảm xúc hơn là diễn tả, tạo nên không gian mộng ảo và chiều sâu triết lý.
3. Sáng tạo hình tượng giàu tính biểu cảm
Hình tượng tiếng đàn vừa là nhạc cụ, vừa là biểu tượng cho nghệ thuật.
Hình ảnh Lorca mang chất sử thi và lãng mạn, là nhân vật biểu tượng hơn là cá nhân cụ thể.
4. Tư duy thơ hiện đại
Không kể chuyện, không diễn giải, mà gợi mở cảm xúc và tư duy nhiều tầng.
Người đọc cảm nhận bằng trực giác, bằng sự thẩm thấu tinh tế về âm nhạc, nghệ thuật, và lý tưởng sống.
IV. Kết luận
“Đàn ghi-ta của Lorca” là một áng thơ hiện đại đầy nhân văn, nghệ thuật, với cảm hứng tri ân nghệ sĩ và khẳng định sự trường tồn của nghệ thuật chân chính. Bài thơ thể hiện sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa tư tưởng sâu sắc và hình thức nghệ thuật mới mẻ, mang lại giá trị thẩm mỹ cao và để lại ấn tượng mạnh mẽ trong lòng người đọc.