I. Mở bài
Tác phẩm Vợ nhặt của Kim Lân là một trong những truyện ngắn đặc sắc của văn học hiện thực Việt Nam sau Cách mạng tháng Tám. Qua câu chuyện “nhặt” được vợ giữa nạn đói năm 1945, Kim Lân đã gửi gắm nhiều giá trị nhân văn sâu sắc và thể hiện tài năng nghệ thuật bậc thầy trong việc xây dựng nhân vật và không khí truyện.
II. Giá trị nội dung
1. Phản ánh hiện thực xã hội thảm khốc năm 1945
- Tác phẩm tái hiện bức tranh xã hội đói kém trầm trọng, người chết đói “như ngả rạ”, dân chúng đói lả, vật vờ như những bóng ma.
- Qua đó, nhà văn tố cáo tội ác của thực dân, phát xít và chính quyền tay sai khiến dân tộc rơi vào cảnh khốn cùng.
2. Giá trị nhân đạo sâu sắc
- Kim Lân không chỉ nói về cái đói, cái chết, mà còn ngợi ca khát vọng sống, tình thương và lòng nhân hậu.
- Nhân vật Tràng dù nghèo vẫn cưu mang người phụ nữ xa lạ, bà cụ Tứ già nua vẫn cố vun vén cho hạnh phúc mong manh.
- Dù bối cảnh ngập tràn bóng tối, tác phẩm vẫn lấp lánh ánh sáng nhân tính.
3. Niềm tin vào sự sống và tương lai
- Đằng sau đám cưới “kỳ lạ” là tia hy vọng về sự sống, sự hồi sinh.
- Chi tiết lá cờ đỏ sao vàng và đoàn người đi phá kho thóc Nhật cuối truyện cho thấy niềm tin vào cách mạng và con đường cứu nước.
III. Giá trị nghệ thuật
1. Tình huống truyện độc đáo
Tình huống “nhặt được vợ” giữa lúc đói khát là nghịch lý nhưng có thực, vừa gây bất ngờ, vừa gợi suy ngẫm về giá trị con người trong hoàn cảnh khắc nghiệt.
2. Xây dựng nhân vật chân thực, sống động
Tràng là người lao động nghèo, vụng về nhưng giàu tình cảm.
Người vợ nhặt hiện lên vừa đáng thương vừa đáng quý.
Bà cụ Tứ hiện thân của tình mẫu tử, tấm lòng người mẹ Việt Nam điển hình.
3. Ngôn ngữ gần gũi, đậm chất đời sống
Cách sử dụng ngôn ngữ giản dị, mang phong vị nông thôn Bắc Bộ.
Lối dẫn dắt tự nhiên, đối thoại sinh động giúp người đọc dễ dàng đồng cảm.
4. Nghệ thuật miêu tả tâm lý tinh tế
Nhà văn đi sâu vào từng biến đổi tâm lý của nhân vật, đặc biệt là Tràng khi có vợ và bà cụ Tứ trong đêm tân hôn của con trai.
IV. Kết bài
Vợ nhặt là minh chứng cho quan điểm nghệ thuật của Kim Lân: viết về cái đói không để bi lụy, mà để con người nhìn thấy ánh sáng của tình thương và niềm hy vọng. Tác phẩm vừa chân thực, vừa thấm đẫm nhân văn, góp phần khẳng định tài năng của Kim Lân và giá trị lâu dài của văn học hiện thực Việt Nam.