I. Mở bài
Truyện ngắn “Thuốc” là tác phẩm tiêu biểu của nhà văn cách mạng Trung Quốc Lỗ Tấn, in trong tập “Gào thét” (1923). Qua một câu chuyện tưởng như nhỏ bé, tác phẩm thể hiện sự phê phán sâu sắc đối với tư tưởng phong kiến, mê tín, đồng thời bày tỏ nỗi đau đớn và day dứt về sự thờ ơ của quần chúng với cách mạng và những người anh hùng.
II. Giá trị nội dung
1. Phê phán tư tưởng mê tín lạc hậu
Hành động mua chiếc bánh bao tẩm máu người tử tù để chữa bệnh lao là một biểu tượng cho niềm tin mù quáng và sự mê tín phong kiến vẫn ám ảnh người dân Trung Quốc đầu thế kỷ XX.
→ Tư tưởng lạc hậu này dẫn đến sự mù quáng trong nhận thức, cả về y học lẫn chính trị.
2. Phơi bày sự vô thức và thờ ơ của quần chúng với cách mạng
Nhân vật Hạ Du – người chiến sĩ cách mạng bị chính người dân mà anh muốn giải phóng phản bội và giết hại.
→ Gợi ra một hiện thực đau xót: nhân dân còn quá xa lạ với lý tưởng cách mạng.
3. Nỗi đau và khát vọng tỉnh thức
Qua hình ảnh hai bà mẹ ở cuối truyện (mẹ Hạ Du và mẹ Thuyên), tác phẩm gửi gắm nỗi đau của những người mẹ mất con, nhưng cũng đặt ra vấn đề thức tỉnh lương tri con người.
Chi tiết vòng hoa đặt ở mộ Hạ Du là một tín hiệu lạc quan, cho thấy sự hy sinh ấy sẽ không vô ích.
III. Giá trị nghệ thuật
1. Cốt truyện đơn giản, biểu tượng sâu sắc
Tác phẩm có cấu trúc hai phần song song: một phần nói về bệnh thể xác (lao), phần kia nói về “bệnh tinh thần” của dân tộc.
Sử dụng hình ảnh chiếc bánh bao tẩm máu người, buổi hành quyết, vòng hoa → mang tính biểu tượng cao.
2. Nghệ thuật xây dựng nhân vật
Không khắc họa sâu tâm lý, nhưng thông qua hành động và hoàn cảnh, nhân vật mang ý nghĩa điển hình cho một tầng lớp trong xã hội Trung Quốc thời kỳ đó (Hạ Du – người cách mạng; Thuyên – người dân thường; mẹ Hạ Du – người mẹ đau khổ...).
3. Lối viết giàu tính hiện thực – châm biếm – nhân đạo
Giọng văn nhẹ nhàng nhưng ẩn chứa sự phẫn nộ ngầm và châm biếm sâu cay.
Tác giả thể hiện sự đau đớn, xót xa nhưng không tuyệt vọng, luôn có tia hy vọng le lói cho sự đổi thay của dân tộc.
IV. Kết luận
“Thuốc” của Lỗ Tấn là tác phẩm mang giá trị hiện thực sâu sắc và nhân đạo lớn lao. Thông qua câu chuyện về một chiếc bánh bao tẩm máu tử tù, nhà văn đã vạch trần sự u mê, lạc hậu và nỗi đau tinh thần của cả một dân tộc, đồng thời khơi lên khát vọng tỉnh thức, đổi thay và giải phóng con người.