I. Mở bài
“Số phận con người” là truyện ngắn xuất sắc của nhà văn Nga M. Sô-lô-khốp, viết năm 1957 sau chiến tranh thế giới thứ hai. Tác phẩm không chỉ là bản tố cáo chiến tranh khốc liệt, mà còn là bản anh hùng ca về con người, đặc biệt là nhân vật trung tâm Andrei Sokolov – hiện thân cho vẻ đẹp ý chí, nhân cách và lòng nhân ái của người dân Nga trong hoàn cảnh tột cùng đau khổ.
II. Phân tích nhân vật và hình tượng tiêu biểu
1. Andrei Sokolov – biểu tượng con người Nga kiên cường
a. Cuộc đời bi kịch:
Là một người lính Hồng quân, từng có một gia đình hạnh phúc: vợ hiền, ba con nhỏ.
Bị phát xít Đức bắt làm tù binh trong trại tập trung → chịu cảnh đày đọa, sỉ nhục.
Sau khi được thả về, anh biết vợ con đã chết vì bom; đến khi chỉ còn một người con trai, thì anh ta cũng hi sinh vào ngày chiến thắng.
-> Cuộc đời anh là biểu tượng của nỗi đau chiến tranh, mất mát toàn bộ người thân, nhưng không gục ngã.
b. Ý chí, nghị lực phi thường:
Trong trại tù binh, anh vượt qua đói rét, tra tấn, đòn roi để giữ vững phẩm giá.
Khi bị ép uống rượu với sĩ quan Đức, vẫn giữ được sự bình tĩnh, khôn khéo và tự trọng.
Sau chiến tranh, thay vì tuyệt vọng, anh tiếp tục sống, lao động và yêu thương.
-> Andrei là hình ảnh lý tưởng của con người không đầu hàng số phận, luôn chiến đấu và sống có ý nghĩa.
c. Tình thương và nhân đạo – nhận nuôi bé Vania:
Gặp Vania – đứa trẻ mồ côi cha mẹ vì bom đạn, Sokolov nhận làm con, tạo nên sợi dây kết nối yêu thương mới trong cuộc đời trống trải.
Câu nói: “Thế là từ nay cháu có bố rồi...” gây xúc động mạnh mẽ, thể hiện tình người giữa khốn cùng.
-> Sokolov không chỉ là người chịu đau thương, mà còn biết chia sẻ, biết sống cho người khác → biểu tượng nhân đạo sâu sắc.
2. Hình tượng bé Vania – mầm sống mới của tình yêu thương
Bé Vania là đứa trẻ đáng thương, lang thang, đói khát, mồ côi.
Qua hình ảnh bé Vania, tác giả thể hiện: dù chiến tranh cướp đi tất cả, nhưng lòng yêu thương có thể tái sinh một gia đình.
-> Bé Vania là hình ảnh tượng trưng cho hy vọng, tương lai và tình người vượt lên mất mát.
3. Hình tượng chiến tranh – tàn khốc, phi nhân
Không được mô tả bằng hình ảnh trực diện, nhưng chiến tranh hiện lên qua những mất mát, cái chết và chia ly.
Là nguyên nhân gây nên mọi bi kịch của cuộc đời Sokolov → lên án sâu sắc chiến tranh phi nghĩa.
III. Kết luận
“Số phận con người” là một bản anh hùng ca bi tráng về con người trong chiến tranh, trong đó nhân vật Andrei Sokolov hiện lên như biểu tượng bất diệt của sức mạnh tinh thần, lòng nhân đạo và phẩm giá. Tác phẩm để lại bài học sâu sắc: Trong bất kỳ hoàn cảnh nào, con người cũng có thể chiến thắng số phận bằng nghị lực và tình yêu thương.